Još od davnina zbijeni, nepravilni, protrudirani zubi problem su za pojedinca, a pokušaji ispravljanja tih nepravilnosti datiraju još od 1000. godine prije n.e. Tokom dugog niza godina razvojem nauke i osnovnih postulata normalne okluzije i ortodoncija je evoluirala i više ne znači samo ispravljanje nepravilnosti pojedinih zuba već podrazumjeva i terapiju malokluzija, koje su definisane kao svako odstupanje od idealne okluzije koju je postavio Angle.
Malokluzija nije bolest nego niz prirodnih dentofacijalnih varijacija koje u većoj ili manjoj mjeri utiču na oralno zdravlje i kvalitet života osobe. Gotovo da ne postoji čovjek sa idealno postavljenim zubima u zubnim lukovima, te idealnom okluzijom i artikulacijom. Postava zuba u vilici određena je genetski definisanim obrascem rasta vilice, individualnim odnosom djelovanja mišića orofacijalne regije, te uticajem faktora poput loših navika i karijesa. Samo prisustvo malokluzije ne znači i potrebu za ortodontskim tretmanom. Ortodont za svakog pacijenta, nakon procjene stepena malokluzije, narušene funkcije i estetike, te psihosocijalnog kvaliteta života radi individualni plan terapije, shodan postizanju individualnog optimuma i unapređenju kvaliteta života.
Osnova ortodontske terapije je u primjeni biomehaničkog koncepta putem aplikacije sile na zube, meka tkiva i koštane strukture orofacijalnog kompleksa. Ortodontske naprave se po dizajnu dijele na mobilne i fiksne, aktivne i pasivne, monomaksilarne i bimaksilarne, intraoralne i ekstraoralne, te zubno, tkivno i koštano nošene.
Zahvaljujući razvoju savremenih tehnologija i praćenju svjetskih trendova u ortodonciji, laboratorij Full Dent je u prilici da stomatolozima i njihovim pacijentima ponudi najnovije sisteme mobilnih ortodontskih aparata koji omogućavaju ugodnu i bezbolnu terapiju.
Samo djelić naše ponude čini izrada mobilnih pločastih ortodontskih naprava, Schwarzove ploče.
Schwarzova ploča je monomaksilarna mobilna aktivna ortodontska naprava. Sastoji se od baznog stabilizacionog pločastog akrilatnog tijela, smještenog oralno, u koji se retiniraju vestibularno smješteni retencioni elementi (kukice, labijalni luk), te aktivni elementi (šrafovi, opruge), koji su uglavnom smješteni oralno. Akrilatna bazna ploča u gornjoj vilici pokriva prednje i lateralne dijelove nepca dodirujući palatinalne površine svih zuba, a završava distalno od zadnjeg molara. Faringealno je ploča obično redukovana i završava u području prvih molara. U donjoj vilici obuhvata alveolarne nastavke i seže do prelaza alveolarnog nastavka u podjezično područje, dodiruje lingvalne površine svih zuba, a distalno završava iza zadnjeg molara. Akrilatno tijelo ima višestruku ulogu – ono je baza za retencione i aktivne elemente, stabilizuje cijelu napravu, služi kao sidrište, a može biti i aktivni dio naprave koji na zube prenosi sile stvorene aktivacijom šrafa. Akrilatno tijelo može biti ekstendirano i na okluzalne površine i incizalne bridove zuba formirajući ravne ili kose nagrizne grebene. Ravnim nagriznim grebenima se podiže zagriz, a kosim nagriznim površinama usmjeravaju zubi i donja vilica pri zagrizu.
Slika 1 Schwarzova ploča
Indikacije za upotrebu ploče:
-za širenje zubnog luka kod blaže i umjerene tjeskobe
-za derotaciju frontalnih zuba uz mezio-distalnu redukciju gleđi stripovanjem kod tjeskobe
-za korekciju ukrštenog zagriza
-za ispravljanje lingvalno inkliniranih bočnih zuba
-za rješavanje obrnutog preklopa u frontu
-u terapiji loših navika sa rešetkom ili filaretama za jezik
-kod divergentne dijasteme medijane s oprugama za mezijalizaciju inciziva
-za retruziju protrudiranih frontalnih zuba u klasi I
-za protruziju fronta u prvoj fazi terapije klase II/2
-kao retenciona naprava nakon završene aktivne faze ortodontske terapije
-kao čuvar prostora
-kao parodontalna udlaga
-kao udlaga u terapiji temporomandibularnih poremećaja.
Postoje i modifikacije Schwarzove ploče:
-T i Y ploče
-ploča za terapiju loših navika
-ploče s nagriznim grebenom
-retencione mobilne pločaste naprave
-dvojne ploče
T ploča označava transverzalno rezanje gornje Schwarzove ploče iza lateralnih sjekutića ili u predjelu očnjaka i ugradnju samo šrafa za protruziju fronta. Indikacije za primjenu T ploče jesu situacije kada je potrebno protrudirati sjekutiće bez transverzalne ekspanzije zubnog luka. Pomoću T ploče moguće je dvofazno tretirati malokluziju klase II/2- prvo se protrudiraju sjekutići, a onda se funkcionalnom napravom koriguje međuvilični nesklad.
Y ploča rezana je u obliku slova Y, a prednji akrilatni segment može obuhvatati samo sjekutiće, no rez može ići i po sredini očnjaka ili distalno od očnjaka. U nju se ugrađuju dva šrafa koja povezuju svaki lateralni segment s prednjim segmentom. Aktivacija šrafova istovremeno protrudira frontalne zube I transverzalno ekspandira zubni luk te nije potreban zaseban šraf za transverzalu. Ukoliko rez ploče ide iza očnjaka, ne ekspandiramo interkanini segment. Umjesto dva šrafa u Y ploču možemo ugraditi trosmjerni šraf za ekspanziju u transverzalnom i sagitalnom smjeru. Indikacija za primjenu Y ploče jeste sužen maksilarni zubni luk s ektopično postavljenim očnjacima i manjkom prostora za njihov smještaj u zubnom luku, uz retruziju frontalnih zuba.
Slika 2 Y ploča
Slika 3 Y ploča
Ploča za terapiju loših navika, poput infantilnog gutanja ili sisanja prsta, modifikacija je Schwarzove ploče koja u nepčani akrilat ima ugradjene rešetke ili filarete za jezik, a labijalni luk je girlandiformni te simulira retruziju i ekstruziju frontalnih zuba radi zatvaranja dentoalveolarnog otvorenog zagriza i retrudiranja protrudiranog fronta.
Ploče s nagriznim grebenom
Ravni nagrizni greben ugrađuje se u ploču kada želimo dezartikulisati zagriz pacijenta. Može se staviti na prednje ili bočne zube u zavisnosti od problema koji rješavamo ovim grebenom.
Hotzova ploča je modifikacija Schwarzove ploče koja u frontalnom palatinalnom dijelu ima kosi nagrizni greben zakošen vestibularno. Pomoću ovog kosog nagriznog grebena ploča usmjerava mandibulu u željeni prednji položaj koji se postupno fiksira zbog uporednog podizanja zagriza izrastanjem dezartikulisanih molara.
Retencione mobilne pločaste naprave izrađuju se nakon završetka aktivne faze ortodontske terapije. Od retencionih mobilnih naprava
najčešće se koriste Hawleyeva i wraparound ploča.
Slika 4 Wraparound ploča
Dvojne ploče imaju razne modifikacije. Nazvane su uglavnom po autorima (Schwarz, Muller, Sander, Schaneng, Planas, LS Duoblock po Legeru i Soerensenu, Gottingen Pro Stab po Jahnigu, Twin block po Clarku). One objedinjuju prednosti pločastih aktivnih naprava i pasivnih funkcionalnih naprava (aktivatora), za istovremenu korekciju sagitalnih, vertikalnih i transverzalnih anomalija. Jedna od najčešće korištenih i izrađivanih u našoj laboratoriji jeste Twin block po Clarku.
dr stom. Nedeljka Matović
